Andrew Jackson agus na h+ireannaigh

Le Barra + Donnabh_in

Bfonn daoine ann = am go chTile a bhf_gann a saol rian domhain ar stair na haimsire ina maireann siad. M_nlafonn siad an stair agus f_gann siad a gcl= fTin uirthi. Ba dhuine den tsort sin T Andrew Jackson 1767-1845. Baisteadh “Aois Jackson” ar an dtrTimhse 1820-40. B’aois an ghn_th-dhuine f. Thar aon uachtar_n eile thuig Andrew cruatan na cosmhuintire agus c_s mhuintir na himeallchrfche ach go hairithe. Bhf sT ina laoch ag na h+ireannaigh = th_s. N_r dhuine dfobh fhTin T? Inniu ba mhaith liom cur sfos gairid a dhTanamh air agus c_pla eachtra as a shaol aduain corraitheach a lua.

C_pla l_ sular saolafodh T, marafodh a athair, de thimpiste, ar an bhfeirm bheag a bhf acu sna Carolinas. Nf raibh Andrew Sinsear agus a bhean Betty ach tuairim is dh_ bhliain i Meirice_ ag an am. + Charraigh Fheargais, Co. Aontrama a th_ngadar mar aon lena mbeirt mhac =ga, Hugh agus Robert. Tugadh ainm an athar don leanbh nua. Chuadar chun c=naithe le deirfi_r Betty a bhf p=sta ar James Crawford. Mar sin d=ibh gur thosaigh “Cogadh na Saoirse” agus gur th_inig na C=taf Dearga ina measc.

Marafodh an mac ba shine, Hugh, i gCath Stono Ferry i 1779 agus an bhliain dar gcionn liost_il Andrew agus Robert sa ‘Continental Army’ agus chuadar ag troid i gcoinne na Sasanach. Nf raibh Andrew ach trf bliana dTag ach ba mharcach iontach T. Gabhadh an bheirt acu agus caitheadh i bprfos_n iad. L_ amh_in nuair a dhi_ltaigh Andrew d’oifigeach Sasanach, a bhr=ga a ghlanadh dh=, thug sT buille d_ chlafomh don bhuachaill =g. D’fh_g an buille mTirscre ar a Tadan agus ar a l_imh lena bheo. TarTis tamaill d’Tirigh lena m_thair an bheirt a scaoileadh agus a thabhairt abhaile ach fuair Robert b_s den challshaoth. D’fh_g sf a haon mhac ansan ag duine muinteartha agus chuaigh sf mar bhanaltra ag tabhairt aire dona saighdiuirf Meireach_nacha. Ba ghearr gur bhuail galar Tigin f agus fuair sf b_s d_ dheasca. Nf raibh f_gtha den teaghlach ach Andrew. Nfor mhaith sT b_sanna a mhuintire dona Sasanaigh riamh. D’agair sT dfoltas orthu nfos dTanaf i gCath New Orleans.

TarTis an chogaidh chaith Andrew tamall mar dhiallaiteoir agus sa bhliain 1784 chuaigh sT go Salisbury NC. ag staidTar dlf. D’oscail sT oifig i 1787 ach tarTis bliain a chaitheamh ansan d’aistrigh sT siar go Jonesboro Tennessee agus as san go Nashville. Bhain sT c_il amach d= fhTin ag troid i gcoinne na nIndiach agus i gcomhairc aonair mar ba dhuine cochallach, paiseanta teasaf T.

I 1814 nuair a chuala an tUachtar_n Madison go raibh na Sasanaigh ag ullmh_ loingeas cogaidh sna hIndiacha Thiar chun Louisiana a ghabh_il chuir sT Jackson l_ithreach = dheas chun New Orleans a chosaint. Nuair a shrois sT an chathair bhf Francach ann roimhe a raibh ana chur amach aige ar ch_rsaf mfleata. Jean Humbert ab ainm d=. Sea, an fear ceannan cTanna a th_inig i dtfr ag Cill Alla le 1,100 Francach, sa bhliain chinni_nach 1798, agus a ghabh Cill Alla agus BTal an Atha agus a ruaig arm l_idir faoi cheannas Lake as Caisle_n an Bharraigh. Chuir na Sasanaigh, faoi Cornwallis — sean-chara George Washington — deireadh lena ch_rsa ag BTal Atha na Muice. Faoi 1814 bhf sT rTidh arfs chun buille a bhualadh i gcoinne an tsean-namhad. Bhf an l_ ag na Meirce_nach an babhta seo. Chaill na Sasanaigh 1,971 agus nfor marafodh ach 17 Meirice_nach. Scaipeadh c_ill Jackson ar fuaid na tfre. Daoine _ r_ go ndTanfadh sT uachtar_n maith l_ Tigin. Chomh maith do dhein.

In 1828 d’Tirigh le Andrew John Quincy Adams a ruaigeadh as an Teach B_n, tarTis tTarma amh_in a chaitheamh ann. Ba iad gn_th-mhuintir na tfre, an fear ar an tsr_id, a chuir Jackson sa Teach B_n agus nf dhearna sT dearmad chofche dfobh. Bhf sT ana bhufoch dena h+ireannaigh chomh maith mar bhfodar go l_idir taobh thiar de. Ceithre bliana nfos dTanaf bhf an bua aige arfs agus sa bhliain 1833 thug sT cuairt ar Boston. Chuir sT faoi sa Tremont House, mar ar bhuail toscaireacht =n “Boston Charitable Irish Society” leis. Bhf timpeall cTad dfobh i l_thair agus d_irt Jackson leo gur chuir sT gliondar ar a chrof an oiread sin de chomhthfrigh a athar a fheiscint i mBoston. “M=r an trua,” ar sT, “nach bhfuil an tsaoirse chTanna agus an saol sona socair ceanna ag na h+ireannaigh thall is at_ abhus.” Ach nf raibh an saol chomh socair sin acu i mBoston. Cinnte, nfor fh_g turas seo Jackson puinn nfos socra T.

Chuir na himeachtaf go lTir idir Jackson agus na h+ireannaigh isteach go m=r ar sheanbhunadh Boston. Ar feadh c_pla bliain anois bhf na daoine gal_nta seo ag fTachaint ar scataf gioblacha +ireannach ag druidim isteach sa chathair. Agus anois chun an c_s a chur chun an donais orthu tagann an duine barbarach seo, Jackson, ag dTanamh cairdeasafochta leis na Caitlicf salacha cTanna. Chuir sT sceon iontu, sceon agus fearg. MhTadaigh go m=r ar an bhfrithchaitlieachas sa chathair tarTis thurais Jackson. An bhliain dar gcionn, mhaidhm an bolc_n. Cuireadh an clochar Ursalach ar Mount Benedict in Iarthar Charlestown trT thine. Ach ar ais go Jackson.

F_gfad scTal Peggy + Neill agus Jackson go l_ eile mar is scTal casta suimi_il T. Crfochn=d leis an iarracht a rinneadh ar Jackson a mhar_. Ar 30, Ean_ir, 1835 thug Sasanach darbh ainm Richard Lawrence faoi Jackson a fheallmhar_. Tharraing sT piostal as a ph=ca agus scaoil sT faoin uachtar_n; Bhf sT i ngiorracht sT slat d=. Theip ar an bpiostal. Tharraing sT an tarna ceann agus theip air freisin. Gabhadh an fear. Ceistfodh T. Chreid sT go raibh sT ina oidhre dlistineach ar chor=in Shasana agus gur chaill sT an oidhreach san nuair a mhairigh Jackson a athair. (Fuair a athair b_s dh_ bhliain dTag roimis sin i Sasana, d_irfre). Triaileadh T agus fuarthas as a mheabhair T. Cuireadh go teacht na ngealt T mar a bhfuair sT b_s sT bliana fichead nfos dTanaf. Bhf an c_isitheoir ag lorg breith bh_is =n gcoiste. ST an t-ainm a bhf ar an gc_isitheoir n_ Francis Scott Key.

PS. Beidh pfosa as an alt seo le cloisint ar Mfle F_ilte, le STamas de Bl_ca, WFUV 90.7, 8am, an Satharn seo chugainn.

An excerpt from this article can be heard on Mfle F_ilte with STamas de Bl_ca, WFUV 90.7, on Saturday next at 8am.