HMS Margaretta agus na Brianaigh

D_ gcuirfe_ an cheist ar aon dalta scoile-cathain a scaoileadh an chTad urchar i gCogadh na Saoirse sa tfr seo — ana sheans go ndTarfadh sT “ar an 19_ Aibre_n 1775 ag Lexington MA. DTarfadh sT go dt_inig Paul Revere faoi l_n luais ar a chapall ofche an ” eighteenth of April 75′ = chathair Boston amach ag f=gairt teacht na gC=taf Dearga don phobal. Agus de bharr an rabhaidh sin go raibh an mflfste _iti_il rTidh an l_ d_r gcionn. Scaoileadar faoi na Sasanaigh agus chualathas an t-urchar san ar fuaid an domhain. Ach bheadh dul am_ air.

Ceithre mhf roimis sin i New Hampshire, sea, scaoileadh an chTad urchar sa chogadh. I mf na Nollag 1774, bhf an t-easaontas idir na Coilfnigh agus na Sasanaigh ag dul in olcas in aghaidh an l’. Bhf gTar-gh_ ag na coilfnigh le p_dar. Bhf Daingean William and Mary l_mh leo agus carn m=r p_dar agus arm, faoi ghlas ann. Agus nf raibh ach seisear saighdiuirf sa daingean. Ar an 15 Mf na Nollag 1774, faoi cheannas John Sullivan ghabh tuairim is 400 coilfneach an daingean. Scaoileadh futhu ach d’Tirigh leo na saighdiuirf a dhfarm_il gan dua. CT n_r marafodh Tinne san ionsaf scaoileadh an chTad urchar i gCogadh na Saoirse an ofche _d. Dob as +irinn tuismitheoirf John Sullivan agus ba dhlfod=ir m=r le r_ T fTin. Rinneadh ginear_l de ina dhiaidh sin. Is as a ainmnfodh “Sullivan County’ thuas st_t. Bhf l_mh ag na h+ireannaigh sa chTad chath ar muir i gCogadh na Saoirse freisin. Seo mar a th_rla.

Bhf g_ ag na Sasanaigh le hadhmad chun beairicf a th=gaint i mBoston. Chuir an tAimirTal Samuel Graves dh_ bh_d thr_chta, Unity agus Polly, agus b_d coghaidh HMS Margaretta _ dtionlacan, = thuaidh go Cuan Machias chun lastas adhmaid a bhreith ar ais. Chuireadar ancaire i gCuan Machias ar 9 Meitheamh 1775. Duine d_rbh ainm Moore a bhf ina chapt’n ar an Margaretta. Nfor chuir Tinne f_ilte rompu.

C_pla seachtain roimis sin th=g muintir Machias Cuaille Saoirse sa chearn=g ag cTiliuradh na troda a fearadh ag Lexicon agus Concord. Nuair a chonaic Capt’n Moore an Cuaille th_inig colg air agus d_irt sT go nd=gfadh sT an baile timpeall orthu muna dt=gfaidfs anuas T. Thug se cairde c_pla l_ d=ibh lena leagadh. Nuair a chuala muintir Machias faoin mbagairt seo d’Tirigh rabhartha feirge orthu chun na Sasanach. Chuadar i gcomhairle le chTile agus shocrufodar ar iarracht a dhTanamh ar an Margaretta a ghabh_il. B’iad Maurice + Briain, Corcafoch, agus a sheisear mac, Jeremiah, Gideon, John, William, Dennis agus Joseph, a bhf chun tosaigh sa bhfiontar so.

Faoi cheannas Jeremiah + Briain agus i ngan fhios dona Sasanaigh ghabh bufon fear an Unity. Chuaigh timpeall dh_ sc=r fear ar bord go f_ilf. Shleamhnaigh Joseph + Briain ar bord. Nf raibh sT ach sT bliana dhTag agus bhf a athair tarTis a r_ leis fan_int sa bhaile agus aire a thabhairt d_ mh_thair. Taobh amuigh de c_pla musc’d nf raibh i bhfoirm arm ag na fir ach pfcf fTir, tuanna agus bataf. + sin agus d=chas ard. Bhf rud eile ar a thaobh — eolas doimhin ar an bhfarraige agus ar sheolt=ireacht.

Scaoileadar an b_d agus ligeadar le sruth f. M_irnTalach crfochnaithe ba ea Jeremiah agus thuigh sT na sruthanna sa chuan. Chonaic foraire an Margaritta an Unity ag teacht ina threo ach nfor thug sT aon cheann di go dtf go raibh sT r= dhTanach. D’Tirigh le Jeremiah ceann cinn (bowsprit) an Unity a chur in achrann i seol m=r an Margaritta. Dhreap na Meirice_naigh ar bord. Mharafodar Moore agus naon_r eile desna Sasanaigh. Marafodh seisear Meirice_nach. Rinne Joseph + Briain cion fir sa troid agus tugadh clafomh Moore d= de bharr a chr=gachta.

Bhf Graves agus na Sasanaigh ar na craobhacha nuair fuaireadar scTala na troda. Chuir Graves dh_ bh_d eile, an Diligence agus an Tapnaguish, = thuaidh chun smacht a chur ar na Meirice_naigh shotalacha. Ghabh na rTabhl=idithe an d_ bh_d sin freisin. Go gairid ina dhiaidh sin rinneadh Capt’n de Jeremiah agus cuireadh i gceannas ar an Diligence T, sea an b_d a ghabh sT fTin.

Naoi mf tarTis ghabh_la an Margaritta, chuir Comad=ir John Barry, Loch Garmanach, chun farraige sa Lexington. B’f an Lexington an chTad bh_d cogaidh, coimisi_nta go hoifigi_il, i gCabhlach Mheiricea. Tugtar Athair an Chabhlaigh Mheirice_naigh ar John Barry. Ar feadh Chogadh na Saoirse throid an Capt’n Jeremiah + Briain go cr=ga faoina cheannas. Nf dhearna an Cabhlach dearmad den Bhrianach _mh. Cuireadh an ainm USS + Brien ar ch_ig bh_d d_ gcuid = shoin i leith.

Sea, throid na h+ireannaigh agus a sliocht ar son na saoirse sa tfr seo = thosach. Fuair na mflte acu b_s ar a son. Picti_r a thagann chugam i gc=naf nuair a smaoinfm ar na saighdiuirf +ireannacha san —- an tAthair William Colby ina sheasamh ar charraigh ag beann_ na Briogaide +ireannaf riomh Chath Gettisburg ar an 2 I_l 1863. Fuair na cTadta acu b_s ar an l_ san sa “Cornfield” agus an l_ dar gcionn ag an “Angle” mar ar stopadar Ionsaf Pickett. Bhain Pickett c_il shforaf amach d= fhTin ar an l_ san ach go dtf le dTanaf nf bhfuair An Bhriog_id m=r_n aitheantais. Ag troid ar thaobh an deiscirt an l_ _d bhf slua +ireannach freisin, mac le John Mitchell ina measc. Ar an 4_ I_l seo smaoinfmis orthu go lTir agus ar a n-fobairtf.

PS: Beidh pfosa as an alt seo le cloisint ar Mfle F_ilte, le STamas de Bl_ca, WFUV 90.7, 8am, an Satharn seo chugainn.

An excerpt from this article can be heard on Mfle F_ilte with STamas de Bl_ca, WFUV 90.7, on Saturday next at 8am.

Barra + Donnabh_in